مکانوتراپی چیست
مکانوتراپی یکی از کاربردی ترین و موثر ترین گزینهای فیزیوتراپی برای افرادی بوده که مشکلات حرکتی دارند. در مکانوتراپی حرکات بسیار متنوع ورزشی توسط بیمار و با راهنمایی و نظارت فیزیوتراپ انجام می شود. در سال های اخیر استفاده از مکانوتراپی برای رفع مشکلات حرکتی بسیار بیشتر از قبل شده است. این موضوع به خاطر تاثیر گذاری بسیار بیشتر این روش بر بهبودی بیماران می باشد. مکانوتراپی معمولا برای افرادی که مدت زیادی باید بدون حرکت خاصی بر روی تخت قرار بگیرند، می تواند تاثیر بسیار مثبتی داشته و از خشک شدن عضلات جلوگیری می نماید. همه افرادی که با مشکلات حرکتی مواجه بوده و بخشی از بدن آنها کارایی اولیه خود را نداشته، می توانند از امکانات این بخش بهرمند شوند. مکانوتراپی به عنوان یک روش درمانی کاملا کاربردی برای اختلالات حرکتی شناخته می شود. ارتوپد ها و پزشکان مکانوتراپی را به عنوان نخستین روش درمانی برای اغلب افرادی که به مشکلات حرکتی مختلف دچار شده و بر اثر بیماری با نقص حرکتی مواجه شده اند، تجویز و برای این موضوع بیمار را به کلینیک فیزیوتراپی ارجاع می نمایند. در واقع مکانوتراپی را می توان حرکت درمانی با استفاده از تجهیزات مکانیکی نامید.
تجهیزات مورد استفاده در مکانوتراپی
معمولا در مکانوتراپی هم مانند سایر شاخه های فیزیوتراپی از وسایل و تجهیزات خاصی استفاده می شود. هر کدام از تجهیزات می تواند یک یا چند کارایی داشته باشد. یکی از تجهیزات بسیار مفیدی که در مکانوتراپی از آن استفاده می شود، دوچرخه ثابت می باشد. دوچرخه ثابت می تواند در فیزیوتراپی کارایی بسیار وسیعی داشته باشد. وزنه از دیگر تجهیزاتی به شمار رفته، که برای انجام حرکات ورزشی مختلف می توان از آنها استفاده نمود. یکی دیگر از تجهیزات کاربردی و مفید که برای مکانوتراپی از آن استفاده می شود، فنر می باشد. تخته تعادل را نیز می توان از جمله تجهیزات مفید برای ورزش درمانی یا مکانوتراپی دانست. با استفاده از تخته تعادل می توان تمرینات مربوط به تعادل را انجام داد. شولدر ویل یکی دیگر از وسایلی به شمار می رود که در انجام تمرینات مربوط به مکانوتراپی از آن استفاده می شود. بدین ترتیب از هر نوع دستگاهی که بتوان حرکات ورزشی خاصی با آن انجام داد می توان در مکانوتراپی استفاده نمود.
مزایای مکانوتراپی
طبق قوانین وزارت بهداشت و درمان، کلینیکهای فیزیوتراپی موظف به داشتن فضای مکانوتراپی و ارایه خدمات آن می باشند، که کلینیک فیزیوتراپی تخصصی راهین نیز از این قاعده مستثنی نیست. مهمترین مزایای آن
- بازگرداندن توانایی افراد برای ثبات در انجام حرکات روزانه به حالت اولیه
- افزایش استقامت عضلانی که معمولا یکی از دلایل اصلی اختلال حرکتی است.
- حفظ و افزایش دامنه حرکتی مفاصل
آشنایی با برخی از تمرینات مکانوتراپی
در تمرین درمانی یا مکانوتراپی حرکات بسیار متعددی با استفاده از دستگاه های ورزشی مختلف انجام می شود. هر کدام از این حرکات می توانند مزایای مختلفی داشته باشند. در اینجا برخی از تمرینات مربوط به مکانوتراپی معرفی شده اند تا همه افراد بتوانند با نحوه کار ورزش درمانی آشنایی پیدا نمایند.
پارالل
پارالل را می توان به نوعی آموزش راه رفتن نامید. معمولا افرادی که به دلایل مختلف توانایی راه رفتن را از دست داده اند، می توانند به کمک تمرین پارالل دوباره راه رفتن را شروع نمایند. این نوع از تمرینات برای افرادی که از ناحیه نخاع دچار مشکل شده و یا افرادی که از واکر استفاده می نمایند، بسیار کاربردی و مفید می باشد. پارالل مجهز به میله هایی با ارتفاع مختلف برای افرادی با قد های متفاوت می باشد.
ست دوچرخه ثابت
معمولا ست دوچرخه ثابت می تواند برای همه افراد مورد استفاده قرار بگیرد. زیرا دوچرخه ثابت باعث می شود تا تحرک فرد بیشتر شود. بدین ترتیب از بروز انواع بیماری های ناشی از کم تحرکی جلوگیری می نماید. بدین ترتیب دوچرخه ثابت می تواند برای حفظ سلامتی افراد بسیار مفید باشد.
ارگومتر
اگر بخواهید به صورت دقیق با ارگومتر آشنا شوید، می توان آن را وسیله ای مانند دوچرخه ثابت نامید، اما دوچرخه ثابت برای پا مورد استفاده قرار گرفته اما ارگومتر با دست مورد استفاده قرار می گیرد. دسته های ارگومتر را می توان با دست به صورت دایره مانند به حرکت درآورد. بیماران ام اس و یا افرادی که مبتلا به فلج اندام تحتانی می باشند، از جمله افرادی به شمار می روند که می توانند از ارگومتر بهره مند شوند.
الیپتیکال Elliptical
حرکاتی که توسط الیپتیکال انجام می شوند به نوعی تداعی کننده دویدن یا شبیه سازی آن می باشد. برای انجام حرکات مربوط به دستگاه الیپتیکال می توان با توجه به توانایی های بدن خود، سطح مناسب را انتخاب نمود. زیرا معمولا این دستگاه دارای سطوح مختلفی بوده که به راحتی قابل تغییر می باشند. بدین ترتیب همه افراد می توانند با هر سطح توانایی از نظر حرکتی از این دستگاه بهره مند شوند. دستگاه الیپتیکال می تواند کمک نماید تا بتوان به راحتی و به صورت همزمان اندام های پایین و بالای بدن خود را تقویت نمود. دستگاه الیپتیکال می تواند برای افرادی که می خواهند قلب سالم تری داشته باشند نیز بسیار مناسب می باشد. بدین ترتیب همه افراد می توانند از مزایای مربوط به دستگاه الیپتیکال بهره مند شوند.
بیمارانی که دچار کاهش محدوده حرکات مفاصل یا کاهش قدرت عضلانی می باشند برای برقراری دامنه حرکت یا بهبود قدرت حرکت از وسیله های موجود در بخش مکانوتراپی استفاده می کنند. برخی از این وسیله ها عبارتند از:
شولدر ویل یا چرخ شانه (Shoulder Wheel)
تخت ترکشن یا کشش الکتریکی (دیجیتالی) و کشش در حین حرکت (Traction with Movement)
پارالل یا میله های موازی برای راه رفتن
شولدربار یا نرده بان شانه (Shoulder Bar)
فریم یا محفظه فلزی به همراه قرقره و فنر و طناب
دوچرخه ثابت برقی
شولدر ویل یا چرخ شانه
(برای دامنه حركتی و چرخشی مفصل شانه و كتف و ...)
بیمارانی که دچار کاهش حرکات مفصل شانه می باشند برای برقراری دامنه حرکت از این وسیله استفاده می کنند. مهمترین حرکات شانه عبارت از :
- چرخش به داخل )یعنی بردن دست به پشت کمر مثل خاراندن پشت)
- چرخش به خارج )یعنی بردن دست به پشت سر مثل شانه کردن)
- بلند کردن بازو )مثل غذا خوردن)
تركشن یا كشش
(برای اعمال نیروی كششی روی ستون فقرات و ...)
برای ایجاد نیروی کشش روی ستون فقرات گردن و کمر. در درمان بیماری های ستون فقرات و خصوصاً فتق دیسکهای بین مهره ای و نیز برای کشش اندام تحتانی در بیماریهای زانو یا لگن استفاده می شود.
فریم یا محفظه فلزی
(جهت انجام حركات نرمشی به كمك قرقره، فنر و ...)
به کمک قرقره و طناب بسیاری از حرکات ورزش درمانی مورد نیاز بیماران با هدایت فرد درمانگر توسط این وسیله اجرا و مورد تمرین و ممارست کافی قرار می گیرد.
تصاویری از تجهیزات مکانوتراپی:
دوچرخه ثابت
تردمیل
پارالل
توپ ورزشی
تراباند